Türkiye, en çok idrar yolu taşları hastalığı görülen ülkelerden biridir. Özellikle coğrafi ve genetik sebeplerle görülme riski artan bu sağlık sorunu özellikle beslenme alışkanlıkları ile tetiklenmektedir. Ortalama olarak her on kişiden birinde idrar yollarında taş görülme riski ortaya çıkmaktadır. Erkeklerde, kadınlara göre 3 kat daha fazla görülmektedir. Bu fark, özellikle yaşam tarzı ve beslenme ile ilgili olmaktaadır. Genel olarak üreter taşları yaygın şekilde 30 ila 50 yaş arasında görülmektedir. Bazı durumlarda ise bebeklerde ya da seksen yaşlarında ile bile görülebilmektedir.
İdrarda taş oluşması için birçok sebep bulunmaktadır. Bu kapsamda, idrarda mevcut olan elektrolitlerin atılım ve tutulumlarındaki sorunlar ve dengesizlikler sebebiyle, ilk olarak taş kristallerin oluşması sağlanır. Gönlük alınan sıvı miktarı ve taş olumunu tetikleyen ya da engelleyen maddelerin idrarınızda bulunup bulunmaması ile taş oluşumu doğrudan etkilenmektedir. Çeşitli taş tiplerinde altta yatan genetik hastalık, metabolik ya da hormonal bozukluklar, idrar yollarında boşaltım sorunları ya da doğumsal anomaliler de taş oluşumuna yol açmaktadır.
Bu gibi durumlarda özellikle şiddetli ağrılar meydana gelmektedir. Bu ağrılar bel ve böğür kısmında hissedilmektedir. Eğer, böbrek taşları böbreğinizde değil de üreterinizde ise ağrı kasık ve uyluk bölgesinde hissedilmektedir. Renal kolike bulantı, kusma, kanlı idrar ve ağrılı idrar ile beraber ateş de görülebilmektedir.
Teşhis koyulması için hastanın şikayetleri ile başvurması gerekmektedir. Renal kolik ile başvuruda bulunan hastalarda ultrason, röntgen ya da tomografi ile taşın varlığı tespit edilir. Ardından tıkanıklık olup olmadığı ve tıkanıklık durumlarında derecesi öğrenilir. Tomografi ile beraber taşların boyutları, konumu ve sertlik derecesi öğrenilir. Böbrek hakkında tüm detaylı bilgi elde edilir. Yapılan temel değerlendirmeler kan ve idrar analizleri de yapılmaktadır.
Tedavisi için üç yöntem bulunmaktadır. Bu yöntemler ise: şok dalgaları ile taşın kırılmasını sağlayan ESWL tedavisi, üreteroskopi, perkütan nefrolitotomi uygulanmaktadır. Hangi tedavi yönteminin daha başarılı olacağına ise hastanın durumuna göre karar verilmektedir. Her hasta için en doğru tedavi yöntemi farklıdır.
Şok dalgaları ile taş kırılması (ESWL):
Anestezi uygulaması ile küçük çaplı bir endoskop aracılığı ile vücutta hiçbir kesi uygulanmadan yapılmaktadır. Bu endoskopla ilk olarak idrar yolundan mesaneye (idrar kesesi) oradan da idrar kanalına (üreter) ve böbreğe kadar ulaşılmaktadır. Bu aşamada da taş parçalanır. Böbrek ve üst üreter taşlarında özellikle esnek optikler (flexible URS) kullanılarak taşlar lazer ile toz formuna ulaşır ve tedavi yapılır.
Anestezi altında uygulanmaktadır. Bu tedavi yönteminde sırttan böbreğe yerleştirilen bir tüp içinden böbrek taşları alınmaktadır. Özellikle daha büyük taşlar için bu tedavi yöntemi uygulanmaktadır. Günümüzde daha küçük çaplı aletler aracılığı ile Perkütan nefrolitotomi riskleri minimize edilmiştir. Mini ya da ultramini PNL kullanılması ile böbrek dokusunda daha az hasar oluşması da söz konusudur.
Son yöntemlerden biri olan mini perkütan ise; minyatür bir nefroskop ve daha minyatür aletlerle sorunun tedavi edilmesini sağlamaktadır. Özellikle 1-2.5 cm arasındaki böbrek taşlarında standart PNL ile hemen hemen aynı başarı oranlarına sahip olmaktadır. Fakat daha büyük taşlarda işlemin süresi uzamaktadır. Bundan dolayı da yalnızca küçük taşlar için uygulanır.